ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতৰ বৌদ্ধিক পৰিধি
লিখিছে হিমাংশু ৰণ্জন ভূঞাই
অসম আৰু অসমীয়া জাতি জীয়াই থকালৈকে প্ৰতিজন অসমীয়াৰ অন্তৰৰ আঁহে – কোঁহে যিসকল মহান পুৰোধাৰ নাম শিলৰ ৰেখাৰ দৰে খোদিত হৈ থাকিব, সেই সকলৰ এগৰাকী সুধাকণ্ঠ ড° ভূপেন হাজৰিকা ৷
আজন্ম প্ৰতিভাধৰ এই মানুহজনে আমাক কাললৈ সমৃদ্ধ কৰি গৈছে তেখেতৰ অভ্ৰভেদী সৃষ্টিপ্ৰতিভা আৰু তুলনাবিহীন সংগীতৰ মায়াজালেৰে৷ অসম বা ভাৰততে নহয়, দেশ বিদেশৰ শত সহস্ৰ জনতাক গীতেৰে, সুৰেৰে, সৃষ্টিৰে মন্ত্ৰমুগ্ধ কৰি ৰাখিব পৰা এগৰাকী নিভাঁজ অসমীয়া আছিল ড° ভূপেন হাজৰিকা৷ আচলতে ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীত সমূহ কেৱল কথা, সুৰ আৰু সংগীতৰ সংমিশ্ৰণেই নাছিল, মানৱতাবাদ, সামাজিক সচেতনতা, পৰম্পৰাগত ঐতিহ্য তথা প্ৰকৃতিৰ প্ৰতি প্ৰেম, ইতিহাসৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা আৰু ভৱিষ্যৎ চেতনাৰ ধাৰা একত্ৰিত হৈ এই গীত সমূহৰ বৌদ্ধিক পৰিধি মহাসাগৰৰ দৰে বিশাল হৈ পৰিছিল। সংগীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ কেৱল অসমীয়া জাতিৰ পৰিচয়ক বিশ্বৰ সমুখত তুলি ধৰাতে সফল হোৱা নাছিল, বৰঞ্চ সমগ্ৰ মানৱজাতিৰ বাবে একতা, সাম্য আৰু ন্যায়ৰ বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ ভাষা সৰল হ’লেও তাৰ ভাৱৰ গভীৰতা এনেকুৱা যে সাধাৰণ পাঠকৰ পৰা দেশ বিদেশৰ বিদগ্ধ গৱেষকলৈকে সকলোৰে মনত ই স্থান লাভ কৰে।
ভাৰত ৰত্ন, সুধাকণ্ঠ ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতৰ গভীৰতা আৰু বৈচিত্ৰ্যই অসমৰ সৌন্দৰ্য আৰু সংগ্ৰামৰ কাহিনীক বিশ্বৰ সন্মুখত তুলি ধৰাৰ লগতে অসমীয়া জাতিৰ গৌৰৱকো জগাই তুলিছে। ক’বলৈ গ’লে অসম আৰু অসমীয়া জাতীয় জীৱনৰ এনে এটা দিশ হয়তো নাই, যি তেখেতৰ গীতত প্ৰতিফলন হোৱা নাই ৷ কি শংকৰ মাধৱ গুৰুদুজনা, কি মহাবাহু ব্ৰহ্মপুত্ৰ, কি বহাগ, কি বাৰিষা,কি শৰৎ, কি শীত, কি বিহু, কি বানপানী, কি মানৱতাবাদ, কি প্ৰেম, কি বিৰহ, কি সমন্বয় সম্প্ৰীতি, কি জাতীয়তাবাদ, দেশপ্ৰেম – সকলোখিনি ভূপেন হাজৰিকাই নিজৰ সৃষ্টিৰাজীৰ মাজেৰে, গীতৰ কথা সুৰ আৰু কণ্ঠৰ অপূৰ্ব সংমিশ্ৰণৰে যাউতি যুগলৈ প্ৰতিগৰাকী অসমীয়াৰ হিয়াই হিয়াই নিকটকপীয়াকৈ খোদিত কৰি গৈছে ৷ তেওঁ গীতৰ মাজেৰেই নিজৰ জাতিটোক তাহানিতে সকীয়াই থৈ গৈছে ‘আজিৰ অসমীয়াই নিজক নিচিনিলে অসমতে মগনীয়া হ’ব’ বুলি ৷ তেওঁ অগ্নিযুগৰ ফিৰিঙতি হৈ নতুন সমাজ গঢ়াৰ সপোন ৰচিছিল ৷ মানুহে মানুহৰ বাবে ভাৱিবলৈ, মানুহৰ প্ৰতি সহানুভুতিশীল হ’বলৈ তেওঁ গীতৰ মাজেৰেই কৈ গৈছিল ৷ গীতৰ মাধ্যমৰেই তেওঁ বিমূৰ্ত নিশা মৌনতাৰ সূতাৰে নীলা চাদৰ বৈছিল ৷ মহাবাহুক মহামিলনৰ তীৰ্থ বুলি কৈ ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ সুবিশাল সভ্যতা সংস্কৃতিৰ গৌৰৱময় গাথাক যিদৰে গীতৰ মাজেৰেই তুলি ধৰিছিল আকৌ সেই বুঢ়ালুইতক প্ৰশ্নও কৰিছিল অসংখ্য জনৰ হাহাকাৰ শুনিও, নৈতিকতাৰ স্খলন দেখিও, মানৱতাৰ পতন দেখিও নিশব্দে নিৰৱে, নিৰ্লজ্জ অলসভাৱে কিয় বৈ আছে বুলি ৷ একেদৰে, দেশ তথা জাতিটোৰ বিপদৰ সময়ত, জাতীয় জীৱনৰ দুৰ্যোগৰ সময়ত তেওঁ গীতেৰে জনগণৰ কাষত থিয় দিছিল ৷ ৰামৰ দেশত থকা ৰাৱন বধিবলৈ তেওঁ গীতৰ মাজেৰেই সজাগ জনতাক উদ্বুদ্ধ কৰিছিল ৷ অন্যহাতেদি,ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতসমূহৰ সাহিত্যিক মৰ্যদা অতি উচ্চমানৰ ৷ তেখেতৰ প্ৰতিটো গীতেই উচ্চাংগ সাহিত্যৰ ৰূপ পোৱা বুলি ক’ব পাৰি ৷ তেখেতৰ গীতসমূহৰ ৰচনাশৈলী পৃথক, একক আৰু অতুলনীয় ৷ গীতৰ কথাৰ শব্দচয়নৰ মাধুৰ্যতা, যুক্তাক্ষৰৰ বহুল ব্যৱহাৰ, কাহিনীগীতৰ প্ৰাচুৰ্য আদি বৈশিষ্টই ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতক স্বকীয়তা প্ৰদান কৰিছে ৷
সুধাকণ্ঠৰ গীতসমূহৰ বৌদ্ধিক পৰিধিৰ মূল শক্তি হৈছে মানৱতাবাদী দৃষ্টিভঙ্গী, যিয়ে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক বিশ্বজনীন মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছে। তেওঁ বিশ্বাস কৰিছিল যে সংগীত এনে এক শক্তি, যাৰ জৰিয়তে সমাজৰ বিভেদ, বৈষম্য আৰু অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে সোচ্চাৰ হ’ব পৰা যায়। তেওঁৰ গীতত সমাজৰ নিপীড়িত শ্ৰেণীৰ কণ্ঠই প্ৰাধান্য লাভ কৰিছে—শ্ৰমিকৰ সংগ্ৰাম, কৃষকৰ জীৱনৰ কষ্ট, মহিলাৰ নিস্তব্ধ কাহিনী আৰু পশ্চাদপদ জনগোষ্ঠীৰ অধিকাৰৰ দাবী তেওঁৰ গীতৰ মূল বিষয় হৈ পৰিছিল। এই গীতসমূহ কেৱল বিনোদনৰ মাধ্যম নহয়, বৰঞ্চ সমাজৰ এক প্ৰতিচ্ছবি, যিয়ে সামাজিক সমস্যাবোৰৰ ওপৰত পোহৰ পেলায় আৰু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰেৰণা যোগায়। তেওঁৰ গীতৰ ভাষাৰ সৰলতাই জটিল সামাজিক বিষয়বোৰক সাধাৰণ মানুহৰ বোধগম্য কৰি তুলিছিল, যাৰ ফলত তেওঁৰ বাৰ্তা গাঁৱৰ সাধাৰণ মানুহৰ পৰা নগৰ মহানগৰৰ বিদগ্ধ সমাজলৈকে বিস্তৃত হৈছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই মানৱতাবাদী দৃষ্টিভঙ্গীৰ জৰিয়তে তেওঁ জাতি, ধৰ্ম, ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ সীমা অতিক্ৰম কৰি একতাৰ সুৰ সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ মানৱ জীৱনৰ মূল্যবোধৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা জনাইছে আৰু সকলোৰে মাজত সমতাৰ সপোন দেখিছিল। এই দৃষ্টিভঙ্গীৰ গভীৰতাই তেওঁৰ গীতক কেৱল অসমীয়া সমাজৰ নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবে প্ৰাসংগিক কৰি তুলিছিল। তেওঁৰ গীতৰ কথা আৰু সুৰৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ মানৱতাৰ এই সাৰ্বজনীন বাৰ্তাক বিশ্বৰ বিভিন্ন কোণত প্ৰচাৰ কৰিছিল, যাৰ ফলত তেওঁৰ সৃষ্টি বিশ্ব সংগীতৰ ইতিহাসত এক অমৰ স্থান লাভ কৰিছে। এই মানৱতাবাদী দৃষ্টিভঙ্গীৰ জৰিয়তে সুধাকণ্ঠই অসমীয়া সংস্কৃতিৰ গৌৰৱ বিশ্বৰ সমুখত তুলি ধৰাৰ লগতে বিশ্বৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত সাংস্কৃতিক সেতু নিৰ্মাণ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই বৈশিষ্ট্যই তেওঁক এজন বিশ্ব-নাগৰিকৰ পৰিচয় দিছে, যাৰ সৃষ্টিৰ প্ৰভাৱ স্থান-কালৰ সীমা অতিক্ৰম কৰি বিস্তৃত হৈছে। ডঃ হাজৰিকাৰ গীতৰ আন এটা উল্লেখযোগ্য দিশ হৈছে পৰম্পৰাগত লোকসংগীতৰ সুৰৰ সৈতে আধুনিক ভাৱধাৰাৰ অপূৰ্ব সংমিশ্ৰণ। অসমৰ লোকসংগীতৰ বিভিন্ন ধাৰা—বৰগীতৰ আধ্যাত্মিক গভীৰতা, বিহুগীতৰ উৎসৱমুখৰ ছন্দ, ঝুমুৰৰ গ্ৰাম্য সৰলতা—তেওঁৰ সৃষ্টিশীলতাৰ স্পৰ্শত নতুন জীৱন লাভ কৰিছিল। তেওঁ এই লোকসুৰসমূহক এনেদৰে পৰিবৰ্তন কৰিছিল যে সেইবোৰে পৰম্পৰাগত শিপাৰ সৈতে সংযোগ ৰাখি থকাৰ লগতে আধুনিক জীৱনৰ জটিলতা আৰু ভাৱধাৰাকো প্ৰতিফলিত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ সুৰৰ এই বৈচিত্ৰ্যই শ্ৰোতাৰ মনত এক গভীৰ আৱেগৰ সঞ্চাৰ কৰে, যিয়ে তেওঁলোকক গ্ৰাম্য জীৱনৰ সৰলতাৰ পৰা নগৰীয়া জীৱনৰ জটিলতালৈ এক আৱেগিক যাত্ৰাত লৈ যায়। তেওঁৰ কণ্ঠৰ গাম্ভীৰ্য আৰু সুৰৰ সৰলতাই গীতৰ কথাবোৰক আৰু অধিক জীৱন্ত কৰি তুলিছিল, যাৰ ফলত শ্ৰোতাৰ মনত গীতৰ ভাৱধাৰাৰ গভীৰতা স্পষ্ট হৈ পৰিছিল। এই লোকসংগীতৰ সুৰৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে তেওঁ অসমৰ গ্ৰাম্য জীৱনৰ সৌন্দৰ্য্য, সংগ্ৰাম আৰু সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক বিশ্বৰ সমুখত তুলি ধৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই সাংস্কৃতিক সংমিশ্ৰণে অসমীয়া সংগীতৰ এক অনন্য পৰিচয় গঢ়ি তুলিছিল, যিয়ে অসমীয়া জাতিৰ গৌৰৱক বিশ্বৰ দৰবাৰত স্থাপন কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ সুৰৰ এই সংমিশ্ৰণে পৰম্পৰা আৰু আধুনিকতাৰ মাজত এক সামঞ্জস্য স্থাপন কৰিছিল, যাৰ ফলত তেওঁৰ সৃষ্টি সকলো প্ৰজন্মৰ শ্ৰোতাৰ বাবে প্ৰাসংগিক হৈ পৰিছিল। তেওঁৰ এই সৃষ্টিশীলতাই অসমৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক সমৃদ্ধ কৰাৰ লগতে বিশ্বৰ অন্যান্য সংস্কৃতিৰ সৈতে এক সাংস্কৃতিক সংযোগ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই বৈশিষ্ট্যই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক বিশ্বজনীন মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে তেওঁৰ গীতক স্থানীয়ৰ পৰা বিশ্বজনীনলৈ উন্নীত কৰিছিল।
তেওঁৰ বহুসংখ্যক গীতত সামাজিক বৈষম্য, নিপীড়ন আৰু অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে এক স্পষ্ট প্ৰতিবাদী সুৰ শুনা যায়। তেওঁৰ গীতৰ কথাবোৰত সমাজৰ দুৰ্বল শ্ৰেণীৰ জীৱনৰ কাহিনী জীৱন্ত হৈ উঠে, যিয়ে শ্ৰোতাৰ মনত এই শ্ৰেণীৰ প্ৰতি সহানুভূতি আৰু সচেতনতা জাগ্ৰত কৰে। তেওঁৰ গীতৰ ভাষাৰ সৰলতাই এই জটিল সামাজিক বিষয়বোৰক সহজভাৱে উপস্থাপন কৰিছিল, যাৰ ফলত সাধাৰণ মানুহেও এই বিষয়বোৰৰ গুৰুত্ব বুজি পাইছিল। তেওঁৰ গীতত শ্ৰমিকৰ কষ্ট, কৃষকৰ জীৱনৰ সংগ্ৰাম, মহিলাৰ নিস্তব্ধ দুখ আৰু নিপীড়িত জনগোষ্ঠীৰ অধিকাৰৰ দাবীৰ কথা সুন্দৰভাৱে ফুটি উঠিছিল। তেওঁৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ সমাজৰ বিভিন্ন সমস্যাৰ প্ৰতি মানুহৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল আৰু সেইবোৰৰ সমাধানৰ পথ বিচাৰি উলিয়াবলৈ প্ৰেৰণা যোগাইছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই প্ৰতিবাদী সুৰে সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে এক বৈপ্লৱিক শক্তিৰ সৃষ্টি কৰিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাৰ মনত ন্যায়ৰ প্ৰতি সচেতনতা জাগ্ৰত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই সমাজ সচেতনতাই তেওঁক একজন সাংস্কৃতিক যোদ্ধাৰ পৰিচয় দিছিল, যাৰ কণ্ঠই সমাজৰ দুৰ্বলৰ পক্ষত সদায় সোচ্চাৰ হৈ আছে। তেওঁৰ গীতৰ এই বৈশিষ্ট্যই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক বৈপ্লৱিক ৰূপ দিছিল, যিয়ে সমাজৰ বিভিন্ন স্তৰৰ মানুহৰ মনত পৰিৱৰ্তনৰ বীজ সিঁচিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই সমাজ সচেতনতাৰ জৰিয়তে তেওঁ সমাজৰ দৰ্পণ হিচাপে কাম কৰিছিল, যিয়ে সমাজৰ দোষ-ত্ৰুটিৰ প্ৰতি আঙুলিয়াই দি সেইবোৰ শুধৰণিৰ পথ বিচাৰি উলিয়াবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল।
অসমৰ প্ৰকৃতিৰ অপৰূপ সৌন্দৰ্য্য তেওঁৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে জীৱন্ত হৈ উঠিছিল। তেওঁৰ গীতত প্ৰকৃতি কেৱল এখন দৃশ্যপট নহয়, বৰঞ্চ মানৱ জীৱনৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ হিচাপে চিত্ৰিত হৈছে। গীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্যৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা জনোৱাৰ লগতে তাৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰতি এক সচেতন বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছিল। ভালেকেইটা গীতত প্ৰকৃতিৰ সৈতে মানুহৰ আধ্যাত্মিক সংযোগৰ কথা বৰ্ণিত হৈছে, যিয়ে শ্ৰোতাৰ মনত প্ৰকৃতিৰ প্ৰতি এক গভীৰ শ্ৰদ্ধাৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই প্ৰকৃতি প্ৰেমৰ জৰিয়তে তেওঁ পৰিৱেশৰ সুৰক্ষাৰ প্ৰতি সকলোকে উৎসাহিত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ কথা আৰু সুৰৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্য আৰু তাৰ গুৰুত্বৰ কথা শ্ৰোতাৰ মনত স্থাপন কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই প্ৰকৃতি প্ৰেমৰ দিশটোৱে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক আধ্যাত্মিক মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাক প্ৰকৃতিৰ সৈতে এক গভীৰ সংযোগ অনুভৱ কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই প্ৰকৃতি প্ৰেমৰ জৰিয়তে তেওঁ পৰিৱেশৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰতি এক সচেতন বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছিল, যিয়ে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক পৰিৱেশবাদী দৃষ্টিভঙ্গীৰে সমৃদ্ধ কৰিছিল।
ইয়াৰ উপৰি ড° হাজৰিকাৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে অসমৰ ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু ঐতিহ্যৰ বিভিন্ন দিশ মূৰ্তমান হৈ উঠিছিল। অসমৰ ঐতিহাসিক ব্যক্তিত্ব, ঘটনা আৰু সাংস্কৃতিক উৎসৱৰ কথা তেওঁৰ গীতত সুন্দৰভাৱে প্ৰকাশ পাইছিল। তেওঁৰ গীতত অসমীয়া জাতিৰ গৌৰৱ, সংগ্ৰাম আৰু ঐতিহ্যৰ কাহিনী জীৱন্ত হৈ উঠিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাৰ মনত নিজৰ শিপাৰ প্ৰতি গৌৰৱৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ অসমৰ অতীতৰ গৌৰৱ আৰু বৰ্তমানৰ সংগ্ৰামৰ মাজত এক সেতু নিৰ্মাণ কৰিছিল, যিয়ে নতুন প্ৰজন্মক তেওঁলোকৰ ঐতিহ্যৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাশীল হ’বলৈ প্ৰেৰণা দিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই ঐতিহাসিক চেতনাই অসমীয়া জাতিৰ পৰিচয়ক বিশ্বৰ সমুখত তুলি ধৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ অসমৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ গুৰুত্বৰ কথা শ্ৰোতাৰ মনত স্থাপন কৰিছিল, যিয়ে অসমীয়া জাতিৰ গৌৰৱৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই ঐতিহাসিক দিশটোৱে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক সাংস্কৃতিক দলিলৰ ৰূপ দিছিল, যিয়ে অসমৰ ইতিহাস আৰু ঐতিহ্যক প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্মলৈ প্ৰেৰণ কৰিব। তেওঁৰ গীতৰ এই ঐতিহ্যৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাই তেওঁক একজন সাংস্কৃতিক দূতৰ পৰিচয় দিছিল, যাৰ সৃষ্টিৰ মাধ্যমেৰে অসমৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয় বিশ্বৰ সমুখত জীৱন্ত হৈ উঠিছিল।
সুধাকণ্ঠৰ ভালেমান গীতত কেৱল বৰ্তমানৰ প্ৰতিচ্ছবিয়েই নহয়, ভৱিষ্যতৰ সপোন আৰু সম্ভাৱনাৰ কথাও প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ এখন ন্যায়পৰায়ণ, সমতাপূৰ্ণ আৰু সমৃদ্ধ সমাজৰ সপোন দেখিছিল, আৰু তাৰ বাবে কৰ্মৰ প্ৰেৰণা যোগাইছিল। তেওঁৰ গীতত কৰ্মৰ গুৰুত্ব, একতাৰ শক্তি আৰু পৰিৱৰ্তনৰ সম্ভাৱনাৰ কথা উঠি আহিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই ভৱিষ্যৎ চেতনাই শ্ৰোতাক কেৱল সপোন দেখাই নহয়, সেই সপোন বাস্তৱায়িত কৰাৰ পথত আগবাঢ়িবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই দূৰদৰ্শিতাই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক বৈপ্লৱিক ৰূপ দিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাৰ মনত নতুন সম্ভাৱনাৰ দুৱাৰ মুকলি কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই ভৱিষ্যৎ চেতনাই তেওঁক একজন দূৰদৰ্শী শিল্পীৰ পৰিচয় দিছিল, যাৰ সৃষ্টিৰ মাধ্যমেৰে সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ এক নতুন দিশৰ সন্ধান পোৱা গৈছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই ভৱিষ্যৎ চেতনাই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক সাৰ্বজনীন মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাক ভৱিষ্যতৰ প্ৰতি আশাবাদী হ’বলৈ প্ৰেৰণা দিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই দিশটোৱে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক নতুন সম্ভাৱনাৰ পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে পৰিচিত কৰিছিল, যিয়ে সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে এক শক্তিশালী প্ৰেৰণাৰ উৎস হৈ পৰিছিল।
ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীত কেৱল অসমীয়া ভাষাতে সীমাবদ্ধ নাছিল; তেওঁ বিভিন্ন ভাষাত গীত ৰচনা কৰি বিশ্বৰ বিভিন্ন ভাষা ভাষী, জাতি জনগোষ্ঠীৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ বিষয়বস্তুৰ বৈচিত্ৰ্য আৰু তাৰ বিশ্বজনীন আবেদনৰ ফলত তেওঁ ভাৰতৰ উপৰিও বিদেশতো জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ বিশ্বৰ বিভিন্ন সংস্কৃতিৰ মাজত এক সাংস্কৃতিক সেতু নিৰ্মাণ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই বিশ্বজনীনতাই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক অনন্য মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে তেওঁৰ গীতক বিশ্ব সংগীতৰ ইতিহাসত এক বিশিষ্ট স্থান দিছে। তেওঁৰ গীতৰ এই বিশ্বজনীন দৃষ্টিভঙ্গীৰ জৰিয়তে তেওঁ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত একতাৰ বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই বৈশিষ্ট্যই তেওঁক একজন বিশ্বশিল্পীৰ পৰিচয় দিছিল, যাৰ সৃষ্টিৰ মাধ্যমেৰে বিশ্বৰ বিভিন্ন সংস্কৃতিৰ মাজত এক সাংস্কৃতিক সংযোগ স্থাপন হৈছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই বিশ্বজনীনতাই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক সাৰ্বজনীন মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাক বিশ্বৰ বিভিন্ন সংস্কৃতিৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই দিশটোৱে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক বিশ্বজনীন সাংস্কৃতিক দলিলৰ ৰূপ দিছিল, যিয়ে বিশ্বৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত একতাৰ বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছিল।
অন্যহাতেদি, ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতসমূহৰ সাহিত্যিক মৰ্যদা অতি উচ্চমানৰ ৷ তেখেতৰ প্ৰতিটো গীতেই উচ্চাংগ সাহিত্যৰ ৰূপ পোৱা বুলি ক’ব পাৰি ৷ তেখেতৰ গীতসমূহৰ ৰচনাশৈলী পৃথক, একক আৰু অতুলনীয় ৷ গীতৰ কথাৰ শব্দচয়নৰ মাধুৰ্যতা, যুক্তাক্ষৰৰ বহুল ব্যৱহাৰ, কাহিনীগীতৰ প্ৰাচুৰ্য আদি বৈশিষ্টই সুধাকণ্ঠৰ গীতক স্বকীয়তা প্ৰদান কৰিছে ৷ দীঘল শাৰীৰ ব্যৱহাৰ হোৱা বহুকেইটি গীতেও তেখেতৰ সৃষ্টিৰাজীক সুকীয়া মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছে ৷ তেখেতৰ কেবাটাও গীতৰ শাৰীৰ সংখ্যা ইমানেই বেছি যে ই বিশ্বৰ সংগীতক্ষেত্ৰতে বিৰল ৷ কিন্তু আটাইতকৈ ডাঙৰ কথা সেই গীতসমূহ সমূহ ইমানেই মাদকতাপূৰ্ণ যে, গাই থাকোতে গীতৰ দৈৰ্ঘ্যৰ বিষয়টো কাৰো মনলৈকে নাহে ৷ ইয়েই ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতক পৃথকতা আৰু স্বকীয়তা প্ৰদান কৰিছে ৷ আনহাতে তেওঁৰ গীতবোৰৰ কাব্যিক গুণাগুণ আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ। তেওঁৰ প্ৰতিটো গীত কবিতাৰ দৰে। এই গীতবোৰৰ ভাষাৰ সৌন্দৰ্য্য, ছন্দ আৰু গভীৰ ভাৱধাৰাই শ্ৰোতাৰ মনত এক গভীৰ ছাপ পেলায়। তেওঁৰ গীতৰ কথাবোৰত জীৱনৰ দৰ্শন, সামাজিক বাৰ্তা আৰু আধ্যাত্মিক চিন্তাৰ সমন্বয় ঘটিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই কাব্যিক গুণাগুণৰ বাবেই তেওঁৰ সৃষ্টিয়ে শ্ৰোতাৰ হৃদয়ত স্থায়ী স্থান লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ কথাৰ সৰলতা আৰু গভীৰতাৰ মিশ্ৰণে সকলো শ্ৰেণীৰ মানুহৰ মনত স্থান লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই কাব্যিক গুণাগুণৰ জৰিয়তে তেওঁ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশৰ ওপৰত গভীৰ চিন্তাৰ প্ৰকাশ ঘটাইছিল। তেওঁৰ গীতৰ কথাৰ এই সৌন্দৰ্য্যই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক সাহিত্যিক মূল্য প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে তেওঁৰ গীতক এক সাংস্কৃতিক দলিলৰ ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই কাব্যিক গুণাগুণৰ জৰিয়তে তেওঁ শ্ৰোতাৰ মনত এক গভীৰ আৱেগৰ সঞ্চাৰ কৰিছিল, যিয়ে তেওঁৰ সৃষ্টিক এক সাৰ্বজনীন মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই কাব্যিক গুণাগুণৰ জৰিয়তে তেওঁ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশৰ ওপৰত এক নতুন দৃষ্টিভঙ্গী প্ৰদান কৰিছিল, যিয়ে শ্ৰোতাক জীৱনৰ গভীৰতাৰ প্ৰতি সচেতন কৰিছিল।
পৰিশেষত ক’ব পাৰি সুধাকণ্ঠ ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত থকা আৱেগিক গভীৰতা, সামাজিক সচেতনতা, প্ৰকৃতি প্ৰেম, ইতিহাসৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা আৰু ভৱিষ্যৎ চেতনাই তেওঁৰ সৃষ্টিক এক অনন্য মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছিল। তেওঁৰ গীতৰ বৌদ্ধিক পৰিধি প্ৰৱাহমান নদীৰ দৰে, যি বিভিন্ন শাখা-প্ৰশাখাৰ মাজেৰে বিস্তৃত হৈ সমাজৰ সকলো স্তৰৰ মানুহৰ হৃদয়ত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। তেওঁৰ গীতৰ এই বৌদ্ধিক গভীৰতা আৰু বিশ্বজনীনতাই তেওঁক অসমৰ সীমাৰ বাহিৰলৈ লৈ গৈ এগৰাকী বিশ্বশিল্পীৰ পৰিচয় দিছে। তেওঁৰ গীতৰ শক্তিশালী প্ৰভাৱৰ জৰিয়তে তেওঁ সমাজৰ বিভিন্ন স্তৰৰ মানুহৰ মাজত একতাৰ বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছিল। সুধাকণ্ঠৰ সৃষ্টিয়ে অসমৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয়ক বিশ্বৰ সমুখত শিৰ উচ্চ কৰি তুলি ধৰিছিল। নিশ্চিতভাৱে সুধাকণ্ঠ অতুলনীয় সৃষ্টিপ্ৰতিভা অসমৰ প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্মৰ বাবে প্ৰেৰণাৰ উৎস হৈ থকাৰ লগতে তেওঁৰ প্ৰতিটো গীত, প্ৰতিটো সৃষ্টি অসম আৰু অসমীয়াৰ মন প্ৰাণ হৃদয়ত যুগ যুগান্তৰলৈ নহজা-নপমা ৰূপত প্ৰৱাহিত হৈ থাকিব। শেষত ভাৰত ৰত্ন, সুধাকণ্ঠ ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ জন্ন শতবৰ্ষৰ শুভলগনত তেওঁলৈ অন্তৰৰ শত সহস্ৰ প্ৰণিপাত জনাই জ্ঞানপীঠ বিজয়ী স্বনামধন্য ড° মামণি ৰয়ছম গোস্বামীৰ কবিতাৰ এটি সৰু পংক্তিৰ জৰিয়তেই সামৰিব বিচাৰিছো – “…… এই কণ্ঠত আশা আছে / আছে মানৱ প্ৰেমৰ / এক ব্যাকুল আহ্বান। / ভূপেনদা- তোমাৰ কণ্ঠ / এই যুগৰ কণ্ঠ/ বতাহত উৰি থকা / এই যুগৰে, শুকুলা ধ্বজা / এই শুকুলা ধ্বজাৰ তলত আছে / মোৰ জন্মভূমিৰ শত শত জনগণ। / ভূপেনদা তোমাৰ কণ্ঠ / যি কণ্ঠ হৃদয়ত সোমাব পাৰে / কিন্তু নাজানে ওলাই অহাৰ পথ…. ” (তোমাৰ কণ্ঠ বাদ দি মই মোৰ জন্মভূমিৰ নক্সা আঁকিব নোৱাৰো)
(তথ্যসূত্ৰঃ কেবাখনো গ্ৰন্থ, স্মৃতিগ্ৰন্থত প্ৰকাশিত একাধিক প্ৰৱন্ধ আৰু ইন্টাৰনেটত উপলব্ধ বিভিন্ন লেখাৰ সহায় লোৱা হৈছে।)
Email: himangshur1989@gmail.com
