ভূমিকম্প আৰু অসমৰ ভৱিষ্যৎ
লিখিছে হিমাংশু ৰণ্জন ভূঞাই
ভূমিকম্প এনে এক প্ৰাকৃতিক ঘটনা যিয়ে পৃথিৱীৰ ভূতাত্ত্বিক গঠনৰ গতিবিধিৰ ফলত সংঘটিত হৈ মানুহৰ জীৱনত ত্ৰাসৰ সৃষ্টি কৰে। অসমত ইয়াৰ প্ৰভাৱ অধিক গভীৰ হোৱা পৰিলক্ষিত হৈছে কাৰণ এই ৰাজ্যখন ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত অৱস্থিত হোৱাৰ বাবে হিমালয়ৰ পাদদেশত থাকে য’ত ভাৰতীয় প্লেট আৰু ইউৰেছিয়ান প্লেটৰ সংঘৰ্ষ সদায়েই চলি থাকে। এই সংঘৰ্ষৰ ফলত অসমৰ ভূমিৰ তলত সঞ্চিত চাপ মুক্ত হোৱাৰ ফলত ভূমিকম্পৰ সম্ভাৱনা উচ্চ, যিয়ে ঐতিহাসিকভাৱে বহুতো ধ্বংসলীলা ঘটনা সৃষ্টি কৰিছে যেনে ১৮৯৭ চনৰ তীব্ৰতা ৮.১ৰ ভূমিকম্প আৰু ১৯৫০ চনৰ তীব্ৰতা ৮.৬ৰ ভূমিকম্প যিবোৰে অসমৰ সমাজ, অৰ্থনীতি আৰু পৰিৱেশক গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত কৰিছিল।
অসমৰ ভৌগোলিক অৱস্থানৰ বাবে এই ৰাজ্যখন ভাৰতৰ ভূমিকম্পৰ বিপদাঞ্চলৰ পঞ্চম শ্ৰেণীত পৰে যিটো সৰ্বাধিক ঝুঁকিপূৰ্ণ হিচাপে চিহ্নিত, আৰু এই অঞ্চলত ভূতাত্ত্বিক প্লেটৰ গতিবিধিয়ে সৰুৰ পৰা বৃহৎ ভূমিকম্পলৈকে সৃষ্টি কৰে যিয়ে জীৱন, সম্পত্তি আৰু উন্নয়নৰ পথক বাধা দিয়ে। সাম্প্ৰতিক বছৰসমূহতো অসমত ভূমিকম্পৰ ঘটনা বৃদ্ধি পাইছে। ২০২১ চনত ৬.৪ প্ৰাৱল্যৰ এটি প্ৰৱল ভূমিকম্প আহিছিল আৰু শেহতীয়াকৈ যোৱা ১৪ ছেপ্তেম্বৰত অহা ভূমিকম্পটোৰ তীব্ৰতা আছিল ৫.৮ যিয়ে ওদালগুৰি জিলাত উৎপত্তি হৈ সমগ্ৰ অসম, উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ লগতে চুবুৰীয়া বহু কেইখন দেশলৈকে কঁপনি অনুভৱ কৰাইছিল। এই ভূমিকম্পই জনগণৰ মাজত ভয়ৰ সৃষ্টি কৰিছে আৰু প্ৰস্তুতিৰ প্ৰয়োজনীয়তা স্পষ্ট কৰিছে। ভৱিষ্যতৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা অসমক এনে এক স্থিতিশীল ভৱিষ্যত দিয়িবলৈ য’ত ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিব পাৰি, সেইবাবে সচেতনতা বৃদ্ধি, নিৰ্মাণৰ উন্নতি, সম্প্ৰদায়ভিত্তিক পৰিকল্পনা আৰু চৰকাৰী উদ্যোগৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া অপৰিহাৰ্য যিয়ে অসমৰ জনগণক এই দুৰ্যোগৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ সক্ষম কৰিব।
এই প্ৰবন্ধত ভূমিকম্পৰ প্ৰকৃতি, অসমৰ ভূতাত্ত্বিক পৰিস্থিতি, ঐতিহাসিক আৰু সাম্প্ৰতিক ঘটনাৰ প্ৰভাৱ, সামাজিক-অৰ্থনৈতিক পৰিণতি, আৰু ভৱিষ্যতৰ বাবে প্ৰস্তুতিৰ বিষয়ে গভীৰভাৱে আলোচনা কৰা হ’ব যাতে অসমৰ জনগণৰ মাজত সচেতনতা বৃদ্ধি হয় আৰু টেকসই উন্নয়নৰ পথ স্পষ্ট হয়। এই বিশ্লেষণৰ জৰিয়তে ভূমিকম্পক এনে এক অংশ হিচাপে গ্ৰহণ কৰি তাৰ সৈতে মোকাবিলাৰ কৌশল গঢ়ি তোলাৰ প্ৰয়াস কৰা হ’ব, যিয়ে অসমৰ ভৱিষ্যতক অধিক নিৰাপদ আৰু সমৃদ্ধিশালী কৰিব পাৰে, কাৰণ অসমৰ ভূমিকম্পৰ সম্ভাৱনা বুজি তোলাৰ জৰিয়তে কেৱল ব্যক্তিগত জীৱন নহয় সমগ্ৰ সমাজৰ স্থিতিশীলতা নিশ্চিত কৰিব পাৰি যিয়ে দীৰ্ঘম্যাদী উন্নয়নৰ ভিত্তি গঢ়ি তুলিব।
অসমৰ ভৌগোলিক বৈশিষ্ট্য যেনে ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উপত্যকা আৰু পাহাৰী অঞ্চলসমূহে ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱক অধিক তীব্ৰ কৰে, যিয়ে বানপানী আৰু ভূমিস্খলনৰ দৰে দ্বিতীয়ক দুৰ্যোগ সৃষ্টি কৰে, তাৰ বাবে ভৱিষ্যতৰ পৰিকল্পনাত এই সকলো দিশ বিবেচনা কৰি প্ৰস্তুতি গ্ৰহণ কৰাটো অতি জৰুৰী যাতে অসমৰ জনগণে এই প্ৰাকৃতিক শক্তিৰ সৈতে সহাবস্থান কৰি এক শক্তিশালী সমাজ গঢ়ি তুলিব পাৰে।
ভূমিকম্পৰ স্বৰূপ বুজিবলৈ হ’লে পৃথিৱীৰ ভূতাত্ত্বিক গঠনৰ বিষয়ে বিস্তৃত ধাৰণা লাভ কৰিব লাগিব, য’ত পৃথিৱীৰ ভূত্বক কেইবাটাও বৃহৎ ভূতাত্ত্বিক প্লেটত বিভক্ত কৰা হয় যিবোৰ অহৰহ গতিশীল হৈ থাকে আৰু পৰস্পৰৰ সৈতে সংঘৰ্ষ, বিচ্ছিন্নতা বা স্খলন ঘটায় যাৰ ফলত ভূমিৰ তলত সঞ্চিত শক্তি হঠাৎ মুক্ত হয় আৰু ভূমিকম্প সংঘটিত হয়। অসমৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয় প্লেট আৰু ইউৰেছিয়ান প্লেটৰ সংঘৰ্ষৰ ফলত হিমালয়ৰ উৎপত্তি হৈছে আৰু এই অঞ্চলত ভূতাত্ত্বিক কাৰ্যকলাপ সঘনাই ঘটে যিয়ে মেইন ফ্ৰন্টিয়েল থ্ৰাস্ট, মেইন বাউণ্ডাৰী থ্ৰাস্ট আৰু মেইন চেন্ট্ৰেল থ্ৰাস্টৰ দৰে ফল্ট গঠনসমূহক সক্ৰিয় কৰে যিবোৰে সঞ্চিত চাপ মুক্ত কৰি ভূমিকম্পৰ সৃষ্টি কৰে।
কোপিলী ফল্ট, যিটো অসমৰ দক্ষিণ-পূৰ্বত অৱস্থিত আৰু ৩০০ কিলোমিটাৰ লম্বা আৰু ৫০ কিলোমিটাৰ বহল এই ফল্টখন মণিপুৰৰ পশ্চিমী অংশৰ পৰা ভুটান, অৰুণাচল প্ৰদেশ আৰু অসমৰ তিনিটা ৰাজ্যৰ সীমান্তলৈকে বিস্তৃত হৈছে আৰু এই ফল্টৰ গতিবিধিয়ে স্ট্ৰাইক-স্লিপ ফল্টিংয়ৰ জৰিয়তে সৰুৰ পৰা বৃহৎ ভূমিকম্পলৈকে সৃষ্টি কৰে যেনে ২০২১ চনৰ তীব্ৰতা ৬.৪ৰ ভূমিকম্প যিয়ে সোনিতপুৰত সংঘটিত হৈছিল আৰু কোপিলী ফল্টৰ সৈতে জড়িত আছিল।
এই ফল্টৰ চাৰিওটা দিশত অলুভিয়াল মাটিৰ বৈশিষ্ট্য থকাৰ বাবে ভূমিকম্পৰ তীব্ৰতা অধিক হয় কাৰণ এই মাটিয়ে ভূমিকম্পৰ তৰংগক আটকাই ৰাখি তীব্ৰতা বৃদ্ধি কৰে, আৰু অসমৰ ভূমিৰ তলত সঞ্চিত চাপৰ কাৰণে ভূমিকম্পৰ তীব্ৰতা ৰিখটাৰ স্কেলত ৭ বা তাতকৈ অধিক হ’ব পাৰে যিটো অতি ভয়াৱহ আৰু ধ্বংসাত্মক। এই অঞ্চলৰ ভূতাত্ত্বিক জটিলতাৰ বাবে ভূমিকম্পৰ পূৰ্বাভাস দিয়া কঠিন হ’লেও ভাৰতীয় ভূতাত্ত্বিক সৰ্বেক্ষণ বিভাগৰ দৰে সংস্থাৰ গৱেষণাৰ জৰিয়তে সম্ভাৱ্য ফল্ট চিনাক্তকৰণ কৰিব পাৰি আৰু নিৰীক্ষণ ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰিব পাৰি।
অসমৰ ভূমিকম্পৰ ঝুঁকি বৃদ্ধিৰ মূল কাৰণ এই প্লেটৰ স্থিৰ গতি যিয়ে প্ৰতি বছৰত কেই ছেমিটাৰ হাৰত সংঘৰ্ষ ঘটায় আৰু ভূমিৰ তলত চাপ সৃষ্টি কৰে যাৰ ফলত শুধু ভূমিকম্প নহয় ভূমিস্খলন আৰু বানপানীৰ দৰে দ্বিতীয়ক পৰিস্থিতিৰো সৃষ্টি হয় যিয়ে অসমৰ কৃষি আৰু অৰ্থনীতিক অধিক প্ৰভাৱিত কৰে।
কোপিলী ফল্টৰ সক্ৰিয়তাৰ বাবে ১৮৬৯ চনৰ তীব্ৰতা ৭.৮ আৰু ১৯৪৩ চনৰ তীব্ৰতা ৭.৩ৰ ভূমিকম্পৰ দৰে ঘটনা ঘটিছিল যিয়ে এই ফল্টৰ ঝুঁকিৰ গভীৰতা প্ৰকাশ কৰিছে, আৰু সাম্প্ৰতিক গৱেষণাই দেখুৱাইছে যে এই ফল্টত লিকুইফেকচনৰ দৰে ভূতাত্ত্বিক বৈশিষ্ট্য আছে যিয়ে ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰে। ভূমিকম্পৰ এই প্ৰকৃতি বুজিলে অসমৰ জনগণৰ মাজত সচেতনতা বৃদ্ধি হ’ব আৰু প্ৰস্তুতিৰ প্ৰয়োজনীয়তা স্পষ্ট হ’ব যিয়ে ভৱিষ্যতৰ ক্ষতি হ্ৰাস কৰিব পাৰে, কাৰণ অসমৰ ভূতাত্ত্বিক গঠনৰ জটিলতাৰ বাবে এই দুৰ্যোগৰ পূৰ্বাভাস কঠিন হ’লেও গৱেষণা আৰু নিৰীক্ষণৰ জৰিয়তে ঝুঁকি ব্যৱস্থাপনা কৰিব পাৰি।
অসমৰ ভূমিকম্পৰ পটভূমি এই প্লেটৰ গতিবিধিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল যিয়ে এই অঞ্চলক সদায় সজাগ ৰাখিব লাগে আৰু ভৱিষ্যতৰ পৰিকল্পনাত এই সকলো দিশ বিবেচনা কৰি টেকসই উন্নয়নৰ পথ অবলম্বন কৰাটো অতি জৰুৰী যাতে জনগণৰ জীৱন নিৰাপদ হয়।
অসমৰ ইতিহাসত ভূমিকম্পৰ এক দীৰ্ঘ আৰু ধ্বংসাত্মক পৰম্পৰা আছে যিয়ে এই ৰাজ্যৰ জনগণৰ জীৱন সলনি কৰি দিছে আৰু সমাজৰ গঠনক প্ৰভাৱিত কৰিছে। ১৮৯৭ চনৰ ১২ জুনৰ ভূমিকম্প যাৰ তীব্ৰতা আছিল ৮.১ আৰু ছিলং প্লেটোত সংঘটিত হৈছিল যিয়ে অসমৰ লগতে কলকাতালৈকে প্ৰভাৱিত কৰিছিল আৰু ইয়াৰ ফলত ১৫৪২ জনৰ জীৱন হানি হৈছিল য’ত ছিলংত সকলো পাথৰৰ ঘৰ ধ্বংস হৈছিল আৰু সোহ্ৰাত ভূমিস্খলনৰ ফলত ৬০০ জনৰ জীৱন হানি হৈছিল। এই ভূমিকম্পই অসমৰ ভূতাত্ত্বিক গঠন পৰিৱৰ্তন কৰিছিল।
ছিলং প্লেটক ১১ মিটাৰ উল্লম্বভাৱে উত্থাপন কৰিছে আৰু অসম বেংগল ৰেলৱে সম্পূৰ্ণৰূপে ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছিল যিয়ে অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ স্তব্ধ কৰি দিছিল আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীত বানপানীৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত ১৯৫০ চনৰ ১৫ আগষ্টৰ ভূমিকম্প যাৰ তীব্ৰতা আছিল ৮.৬ আৰু অসম-তিব্বত সীমান্তত সংঘটিত হৈছিল যিয়ে ইয়াৰ ফলত ৪৮০০ জনৰ জীৱন হানি হৈছিল আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ পথ সলনি কৰাৰ লগতে বানপানী সৃষ্টি কৰিছিল আৰু অসমৰ অৰ্থনীতিতো ব্যাপক প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
নদীৰ পাৰ ভাঙি পৰাৰ ফলত গাঁওঁসমূহ জলমগ্ন হৈছিল আৰু কৃষিক্ষেত্ৰ ধ্বংস হৈছিল। এই ঐতিহাসিক ভূমিকম্পবোৰে অসমৰ জনগণক এই দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সদায় সতৰ্ক থাকাৰ শিক্ষা দিছে আৰু ইয়াৰ পৰা শিক্ষা লৈ ভৱিষ্যতৰ পৰিকল্পনা কৰাটো অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ যিয়ে অসমৰ সমাজক শক্তিশালী কৰিব পাৰে।
১৯৩০ চনৰ আৰু ১৯৪৭ চনৰ ভূমিকম্পৰ দৰে অন্যান্য ঘটনাবোৰে এই অঞ্চলৰ ভূমিকম্পৰ সম্ভাৱনা আৰু ভয়াৱহতাৰ গভীৰতা প্ৰকাশ কৰিছে আৰু এই ঘটনাবোৰৰ ফলত অসমৰ সমাজ, অৰ্থনীতি আৰু পৰিৱেশত দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰভাৱ পৰিছে যেনে নদীৰ পথ সলনি হোৱা, ভূমিৰ উৰ্বৰতা হ্ৰাস পোৱা আৰু কৃষকসকলৰ জীৱিকা বিপন্ন হোৱা যিয়ে অসমৰ অৰ্থনৈতিক গঠনক পৰিৱৰ্তন কৰিছে।
ঐতিহাসিক তথ্যৰ পৰা স্পষ্ট যে অসমৰ ভূমিকম্পৰ পৰম্পৰা এনে এক চক্ৰ যিয়ে পুনৰাবৃত্তি হ’ব পাৰে আৰু তাৰ বাবে প্ৰস্তুতি অপৰিহাৰ্য যিয়ে এই ঘটনাবোৰৰ পৰা শিক্ষা লৈ ভৱিষ্যতৰ ক্ষতি হ্ৰাস কৰিব পাৰে, কাৰণ এই দুৰ্যোগবোৰে অসমৰ জনগণৰ মাজত ভয়ৰ সৃষ্টি কৰিলেও একেলগে শক্তিৰো যোগান দিছে যিয়ে দীৰ্ঘম্যাদী স্থিতিশীলতাৰ ভিত্তি গঢ়ি তুলিছে।
ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱ কেৱল ভৌতিক ক্ষতিৰ মাজতে সীমাবদ্ধ নহয় য’ত অট্টালিকা ধ্বংস আৰু ভূমিৰ ফাট সৃষ্টি হয়, ইয়াৰ সামাজিক, অৰ্থনৈতিক, মানসিক আৰু পৰিৱেশগত প্ৰভাৱো অতি গভীৰ যিয়ে অসমৰ সমগ্ৰ গঠনক প্ৰভাৱিত কৰে। এটা বৃহৎ ভূমিকম্পৰ পিছত মানুহৰ জীৱন-জীৱিকা সম্পূৰ্ণৰূপে বিপন্ন হৈ পৰে, মানুহে দীৰ্ঘম্যাদী আঘাত পায় যেনে ভয় আৰু উদ্বেগ যিয়ে জীৱনৰ মানদণ্ড হ্ৰাস কৰে আৰু পৰিৱেশগত দিশত ভূমিকম্পে বনাঞ্চল ধ্বংস, ভূমিস্খলন আৰু জলাশয়ৰ ক্ষয় ঘটায় যিয়ে জীৱবৈচিত্ৰ্যক প্ৰভাৱিত কৰে আৰু অসমৰ দৰে অঞ্চলত ভূমিকম্পই দ্বিতীয় দুৰ্যোগ যেনে বানপানীৰ সৃষ্টি কৰে যিয়ে ক্ষতি বৃদ্ধি কৰে।
ভূমিকম্পৰ এই প্ৰভাৱসমূহৰ বিশ্লেষণৰ পৰা স্পষ্ট যে ভূমিকম্পৰ প্ৰতি প্ৰস্তুতিৰ ক্ষেত্ৰত কেৱল ভৌতিক নহয় সকলো দিশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ প্ৰয়োজন যিয়ে অসমৰ জনগণৰ বাবে এই প্ৰভাৱবোৰ বুজি তোলাটো সচেতনতা বৃদ্ধিৰ মূল চাবিকাঠি আৰু ভৱিষ্যতত ক্ষতি হ্ৰাস কৰিব পাৰে। ভূমিকম্পৰ এই বহুমুখী প্ৰভাৱে অসমৰ সমাজক শক্তিশালী কৰাৰ সুযোগ দিয়ে যদি সঠিক পৰিকল্পনা গ্ৰহণ কৰা হয় আৰু এই দুৰ্যোগৰ পৰা শিক্ষা লৈ সামাজিক স্থিতিশীলতাৰ বাবে উপযুক্ত ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিলে অসমৰ অৰ্থনীতি আৰু সমাজ দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে উন্নত হ’ব পাৰে।
অসমৰ কৃষিভিত্তিক অৰ্থনীতিত ভূমিকম্পই খাদ্য নিৰাপত্তা বিপন্ন কৰে আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যা বৃদ্ধি কৰে যিয়ে পুনৰুত্থানৰ প্ৰক্ৰিয়াক বিলম্বিত কৰে, তাৰ বাবে এই প্ৰভাৱসমূহক বিবেচনা কৰি সমন্বিত পৰিকল্পনা প্ৰয়োজন যাতে অসমৰ জনগণৰ জীৱনৰ মানদণ্ড ৰক্ষা পাব।
সাম্প্ৰতিক বছৰসমূহত অসমত ভূমিকম্পৰ ঘটনা বৃদ্ধি পাইছে যিয়ে জনগণৰ মাজত সজাগতাৰ প্ৰয়োজনীয়তা স্পষ্ট কৰিছে, যেনে ২০২১ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত শোণিতপুৰত ৬.৪ প্ৰাৱল্যৰ বৃহৎ ভূমিকম্প সংঘটিত হৈছিল যি কপিলী ফল্টৰ সৈতে জড়িত আছিল আৰু ইয়াৰ ফলত দুজনৰ হৃদস্পন্দনজনিত মৃত্যু হৈছিল, বহুতো আহত হৈছিল আৰু ভূমিস্খলন সৃষ্টি হৈছিল যিয়ে অসমৰ দুৰ্বল অৱকাঠামোৰ সমস্যা প্ৰকাশ কৰিছিল।
২০২৫ চনৰ ১৪ ছেপ্তেম্বৰত ওদালগুৰিত ৫.৮ প্ৰাৱল্যৰ ভূমিকম্প সংঘটিত হৈছে যিয়ে জনগণৰ মাজত ভয় সৃষ্টি কৰিছে আৰু কেইবাখনো জিলাত ঘৰৰ দেৱালত ফাট সৃষ্টি হৈছে। ২০২০-২০২৫ চনৰ মাজত অসমত ৩১টা ভূমিকম্প সংঘটিত হৈছে যাৰ ভিতৰত ৫.৫ পৰ্যন্ত উচ্চ প্ৰাৱল্যৰ ভূমিকম্প উল্লেখযোগ্য আৰু ২০২৪ চনত অসমত ৭৮টা ভূমিকম্প ঘটিছে যিটো উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত সৰ্বাধিক যিয়ে মাৰ্চ মাহত ৬১টা, আগষ্ট মাহত ৩৯টা আৰু ছেপ্তেম্বৰ মাহত ৩৮টা ভূমিকম্পৰ ৰেকৰ্ড দেখুৱাইছে। এই সাম্প্ৰতিক ঘটনাবোৰে অসমত ভূমিকম্প অব্যাহত থকা দেখুৱাইছে আৰু প্ৰস্তুতিৰ প্ৰয়োজনীয়তা বৃদ্ধি কৰিছে।
২০২৫ চনৰ ২৭ ফেব্ৰুৱাৰীত অহা ভূমিকম্পৰ তীব্ৰতা ৫.০ আছিল যি কপিলী ফল্টৰ লগত জড়িত আছিল আৰু শোণিতপুৰত ২০২১ চনত সংঘটিত ভূমিকম্পৰ সৈতে সম্পৰ্ক আছিল। এই ঘটনাবোৰে কপিলী ফল্টৰ সক্ৰিয়তা প্ৰকাশ কৰিছে যিয়ে ভৱিষ্যতত অধিক তীব্ৰ ভূমিকম্পৰ সম্ভাৱনা দেখুৱাইছে আৰু অসমৰ দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ গুৰুত্ব চিনাক্ত কৰিছে। সাম্প্ৰতিক ভূমিকম্পবোৰে অসমৰ জনগণক সজাগ কৰি ৰাখিছে যদিও পূৰ্বৰ পৰা শিক্ষা লৈ পৰিকল্পনা উন্নত কৰাৰ প্ৰয়োজন যিয়ে দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিব পাৰে।
অসমৰ সাম্প্ৰতিক ইতিহাসে ভূমিকম্পক এনে এক স্থায়ী পৰিস্থিতি হিচাপে চিত্ৰিত কৰিছে যাৰ বাবে দীৰ্ঘম্যাদী পৰিকল্পনা জৰুৰী যাতে অসমৰ অৱকাঠামো আৰু সমাজ অধিক স্থিতিস্থাপক হয়। এই ঘটনাবোৰৰ বিশ্লেষণে দেখুৱাইছে যে কপিলী ফল্টৰ সক্ৰিয়তাৰ বাবে অসমত ভূমিকম্পৰ ফ্ৰিকোয়েন্সি বৃদ্ধি পাইছে যিয়ে অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপক প্ৰভাৱিত কৰিছে আৰু প্ৰস্তুতিৰ অভাৱত ক্ষতি বৃদ্ধি হৈছে, তাৰ বাবে ভৱিষ্যতৰ বাবে উন্নত নিৰীক্ষণ আৰু সচেতনতাৰ প্ৰয়োজন।
অসমৰ ভূমিকম্পৰ প্ৰতি ভৱিষ্যতৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে বহুমুখী পদক্ষেপৰ প্ৰয়োজন য’ত পৰিকাঠামোৰ উন্নতি মুখ্য যেনে অসমৰ অধিকাংশ অট্টালিকা এতিয়াও পুৰণি নিৰ্মাণ পদ্ধতিৰে তৈয়াৰ কৰা যিবোৰ ভূমিকম্পৰ প্ৰতিৰোধী নহয় আৰু আধুনিক প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত ভূমিকম্প সহনশীল ঘৰ, বিদ্যালয়, হাস্পতাল আৰু সেতু নিৰ্মাণ কৰাটো অতি জৰুৰী যিয়ে ভাৰতীয় মানক সংস্থাৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি নিৰ্মাণ কোড পালন কৰিলে ক্ষতি হ্ৰাস পাব।
অসম চৰকাৰে ভূমিকম্প সহনশীল নিৰ্মাণৰ বাবে নীতি প্ৰণয়ন কৰিছে কিন্তু ইয়াৰ প্ৰৱৰ্তন অধিক কঠোৰ কৰাৰ প্ৰয়োজন যিয়ে বিদ্যমান অট্টালিকাসমূহৰ পৰীক্ষা কৰি সংস্কাৰ কৰাটো জৰুৰী বিশেষকৈ গুৱাহাটীৰ দৰে নগৰীয়া অঞ্চলত য’ত নদীৰ পাৰৰ ক্ষয় আৰু ভূমিস্খলনৰ সম্ভাৱনা বিবেচনা কৰি নিৰ্মাণ কৰাৰ প্ৰয়োজন। স্থানীয় নিৰ্মাণকাৰী আৰু প্ৰকৌশলীসকলক ভূমিকম্প সহনশীল কৌশলৰ প্ৰশিক্ষণ দিয়াৰ জৰিয়তে নিৰ্মাণৰ মান উন্নত কৰিব পাৰি আৰু এই পদক্ষেপসমূহে ভূমিকম্পৰ সময়ত জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে আৰু পুনৰ্গঠনৰ খৰচ হ্ৰাস কৰিব।
চৰকাৰী নীতিৰ লগতে জনসাধাৰণৰ সহযোগিতাই এই কাম সফল কৰিব পাৰে আৰু অসমৰ পৰিকাঠামো উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত ভূমিকম্পৰ সম্ভাৱনা বিবেচনা কৰিলে স্থিতিশীল ভৱিষ্যত গঢ়ি তোলা সম্ভৱ যিয়ে অসমক অধিক স্থিতিস্থাপক কৰিব পাৰে। অসমৰ দৰে অঞ্চলত নদীৰ পাৰৰ ক্ষয় আৰু অপৰিকল্পিত নিৰ্মাণে ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰে তাৰ বাবে পৰিৱেশবান্ধৱ নিৰ্মাণ পদ্ধতি অবলম্বন কৰি অৱকাঠামোক শক্তিশালী কৰাটো জৰুৰী যাতে ভৱিষ্যতৰ দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস পাব আৰু অসমৰ উন্নয়নৰ গতি অব্যাহত ৰাখিব পাৰি।
জনসাধাৰণৰ সচেতনতা আৰু শিক্ষা ভূমিকম্পৰ প্ৰস্তুতিৰ মূল চাবিকাঠি যিয়ে অসমৰ গ্ৰাম্য আৰু নগৰীয়া অঞ্চলৰ জনগণৰ মাজত ভূমিকম্পৰ সময়ত নিৰাপদ আচৰণৰ জ্ঞানৰ অভাৱক পূৰণ কৰে আৰু বিদ্যালয়সমূহত নিয়মীয়া ভূমিকম্প ড্ৰিল আৰু সজাগতা কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰিলে শিশুসকলক শিক্ষা দিব পাৰি যিয়ে সম্প্ৰদায়ভিত্তিক কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে মানুহক ড্ৰপ, কভাৰ আৰু হোল্ড কৰাৰ দৰে কৌশল শিকোৱাৰ প্ৰয়োজন।
অসম চৰকাৰে আপদা মিত্ৰা যোজনাৰ দৰে প্ৰকল্পৰ জৰিয়তে স্বেচ্ছাসেৱক প্ৰশিক্ষণ দিছে যিয়ে দুৰ্যোগৰ সময়ত প্ৰথম সাড়া দিব পাৰে আৰু জৰুৰীকালীন সেৱা যেনে দমকল, চিকিৎসা আৰু উদ্ধাৰ দলৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধি কৰাৰ প্ৰয়োজন যিয়ে অসমৰ জনগণৰ মাজত সচেতনতা বৃদ্ধিয়ে আত্মবিশ্বাস সৃষ্টি কৰিব আৰু দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিব।
এই শিক্ষাৰ জৰিয়তে সমাজক শক্তিশালী কৰি তোলা সম্ভৱ আৰু অসমৰ ভৱিষ্যতৰ বাবে এই সচেতনতাই মূল ভিত্তি প্ৰদান কৰিব যিয়ে গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ জনগণকো ভূমিকম্পৰ সময়ত নিৰাপদ স্থানলৈ যোৱাৰ কৌশল শিকোৱাৰ লগতে দুৰ্যোগৰ পিছৰ পৰিস্থিতিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ জ্ঞান দিব পাৰে। অসমৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ জনগোষ্ঠীৰ মাজত স্থানীয় ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ সৈতে মিলাই সচেতনতা কাৰ্যসূচী চলোৱাৰ জৰিয়তে অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি আৰু এই প্ৰচেষ্টাই অসমৰ সমাজক দুৰ্যোগৰ প্ৰতি অধিক সক্ষম কৰিব।
পৰিৱেশ সুৰক্ষাও ভূমিকম্পৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ যিয়ে অসমৰ বনাঞ্চল, নদী আৰু জলাশয়ৰ অপৰিকল্পিত ব্যৱহাৰে ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰে আৰু বনাঞ্চল ধ্বংসে ভূমিস্খলনৰ সম্ভাৱনা বঢ়ায় যিয়ে ভূমিকম্পৰ সময়ত বিপজ্জনক হয়। নদীৰ পাৰৰ ক্ষয় আৰু অপৰিকল্পিত নিৰ্মাণে বানপানীৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰে তাৰ বাবে স্থিতিশীল উন্নয়নৰ নীতি গ্ৰহণ কৰি বনাঞ্চল সংৰক্ষণ আৰু পৰিৱেশবান্ধৱ নিৰ্মাণ কৰিলে ঝুঁকি হ্ৰাস পাব আৰু স্থানীয় জনগোষ্ঠীৰ সহযোগিতাই পৰিৱেশ সংৰক্ষণত সহায় কৰিব। এই পদক্ষেপে অসমৰ জীৱনৰ মানদণ্ড উন্নত কৰিব পাৰে আৰু পৰিৱেশৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষাই ভূমিকম্পৰ প্ৰভাৱ কমোৱা সম্ভৱ যিয়ে অসমৰ জীৱবৈচিত্ৰ্য আৰু অৰ্থনীতি ৰক্ষা কৰিব। অসমৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত ভূমিকম্পৰ সময়ত ভূমিস্খলন বৃদ্ধি পায় যিয়ে গাঁও সমূহক বিপন্ন কৰে তাৰ বাবে বন সংৰক্ষণৰ নীতি কঠোৰভাৱে পালন কৰাটো জৰুৰী আৰু নদীৰ পাৰৰ সুৰক্ষাৰ বাবে পৰিকল্পিত নিৰ্মাণ অবলম্বন কৰিলে দ্বিতীয়ক দুৰ্যোগ হ্ৰাস পাব।
ভূমিকম্পৰ পূৰ্বাভাস আৰু সতৰ্কীকৰণ ব্যৱস্থাৰ উন্নতি অসমৰ ভৱিষ্যতৰ বাবে অপৰিহাৰ্য যিয়ে আধুনিক প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত ফল্ট নিৰীক্ষণ কৰিলে সম্ভাৱ্য অঞ্চল চিনাক্ত কৰিব পাৰি আৰু ভাৰতীয় ভূতাত্ত্বিক সৰ্বেক্ষণ বিভাগৰ সৈতে স্থানীয় প্ৰশাসনৰ সমন্বয়ে সতৰ্কীকৰণ ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰিব পাৰে। জনগণৰ মাজত সতৰ্কীকৰণৰ বিষয়ে সচেতনতা বৃদ্ধিয়ে তৎক্ষণাত ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিবলৈ সহায় কৰিব আৰু এই ব্যৱস্থাই জীৱন ৰক্ষাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব যিয়ে অসমৰ নিৰাপত্তা বৃদ্ধিৰ বাবে এই পদক্ষেপ জৰুৰী। কোপিলী ফল্টৰ দৰে অঞ্চলত সিসমিক সেন্সৰ স্থাপন কৰি পূৰ্বাভাস ব্যৱস্থা উন্নত কৰিলে আফটাৰশকৰ প্ৰভাৱো হ্ৰাস পাব আৰু জনগণক সময়মত সতৰ্ক কৰিব পাৰি। স্থানীয় ৰাইজৰ সহযোগিতা ভূমিকম্প ব্যৱস্থাপনাত অপৰিসীম গুৰুত্বপূৰ্ণ যিয়ে অসমৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ জনগোষ্ঠীৰ বাবে স্থানীয় পৰ্যায়ত পৰিকল্পনা জৰুৰী আৰু গ্ৰাম্য জ্ঞানৰ সহায়ত কৌশল প্ৰস্তুত কৰিব পাৰি। স্থানীয় যুৱকসকলক প্ৰশিক্ষণ দি স্বেচ্ছাসেৱক কৰিলে উদ্ধাৰত সহায় হ’ব আৰু এই সহযোগিতাই ব্যৱস্থা কাৰ্যকৰী কৰিব যিয়ে অসমৰ সম্প্ৰদায়ক শক্তিশালী কৰি তোলা সম্ভৱ। অসমৰ গাঁওঁসমূহত সম্প্ৰদায়ভিত্তিক দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা কমিটি গঠন কৰিলে স্থানীয় সমস্যাৰ সমাধান সহজ হ’ব আৰু এই প্ৰচেষ্টাই অসমৰ দুৰ্যোগ মোকাবিলাৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰিব। আনহাতে চৰকাৰৰ ভূমিকা ভূমিকম্প প্ৰস্তুতিত গুৰুত্বপূৰ্ণ যিয়ে চৰকাৰে কঠোৰ নীতি প্ৰণয়ন কৰি সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিব লাগিব আৰু দুৰ্যোগ তহবিলৰ ব্যৱস্থা কৰি সেৱা উন্নত কৰাটো জৰুৰী। গৱেষণাৰ বিনিয়োগে পূৰ্বাভাস উন্নত কৰিব পাৰে আৰু বেচৰকাৰী খণ্ডৰ সহযোগিতাই কাম অগ্ৰসৰ কৰিব যিয়ে এই পদক্ষেপে নিৰাপত্তা সৃষ্টি কৰিব আৰু অসমৰ ভৱিষ্যত নিৰাপদ কৰা সম্ভৱ। অসম চৰকাৰে বিভিন্ন উদ্যোগৰ জৰিয়তে স্থানীয় সক্ষমতা বৃদ্ধি কৰিছে আৰু ভৱিষ্যততো এনে প্ৰকল্প বৃদ্ধি কৰিলে দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা অধিক কাৰ্যকৰী হ’ব।
শেষত, ভূমিকম্প অসমৰ অপৰিহাৰ্য অংশ কিন্তু সজাগতা আৰু প্ৰস্তুতিয়ে ইয়াৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। পৰিকাঠামো, সচেতনতা, পৰিৱেশ সুৰক্ষা আৰু চৰকাৰী প্ৰচেষ্টাই ভৱিষ্যত নিৰাপদ কৰিব আৰু স্থানীয় সহযোগিতাই স্থিতিশীল উন্নয়নত সহায় কৰিব। অসমৰ জনগণে এই দুৰ্যোগৰ সৈতে মোকাবিলা কৰি ভৱিষ্যতে ভূমিকম্পৰ ফলত হ’ব পৰা ক্ষয় ক্ষতি কিছু পৰিমাণে হ’ লেও ৰোধ কৰিব পাৰিব।
(তথ্যসূত্ৰ- কেবাখনো গ্ৰন্থ, একাধিক প্ৰৱন্ধ আৰু ইন্টাৰনেটত উপলব্ধ বিভিন্ন লেখাৰ সহায় লোৱা হৈছে।)
